Tại sao lại chóng mặt khi đứng dậy? 8 Lý do đừng chủ quan

Chóng mặt khi đứng dậy là một hiện tượng phổ biến mà nhiều người từng trải qua ít nhất một lần trong đời. Cảm giác này, đôi khi chỉ kéo dài vài giây nhưng đủ để khiến bạn mất thăng bằng và lo lắng, có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau. Vậy lý do là gì? cách phòng tránh thế nào? hãy cùng khám phá ngay trong bài viết dưới đây.

Tại sao lại chóng mặt khi đứng dậy?

Chóng mặt khi đứng dậy, hay còn gọi là "hạ huyết áp tư thế" (orthostatic hypotension), là hiện tượng xảy ra khi huyết áp của bạn giảm đột ngột khi bạn chuyển từ tư thế nằm hoặc ngồi sang đứng. Dưới đây là một số lý do chính gây ra hiện tượng này:

Người đang mất nước đứng dậy dễ bị chóng mặt

Sự thay đổi đột ngột về huyết áp: Khi bạn đứng dậy nhanh chóng, lực hấp dẫn khiến máu dồn xuống chân và phần dưới cơ thể. Để bù lại, hệ thống thần kinh tự chủ (autonomic nervous system) phải nhanh chóng tăng nhịp tim và co thắt mạch máu để duy trì huyết áp và cung cấp đủ máu lên não. Nếu quá trình này không diễn ra đủ nhanh, huyết áp có thể giảm tạm thời, dẫn đến chóng mặt.

Mất nước: Cơ thể thiếu nước có thể làm giảm thể tích máu, khiến việc duy trì huyết áp khi thay đổi tư thế trở nên khó khăn hơn. Điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn đã mất nhiều nước do đổ mồ hôi, tiểu nhiều hoặc không uống đủ nước.

Thiếu máu: Thiếu máu, hoặc số lượng hồng cầu thấp, có thể giảm khả năng vận chuyển oxy trong máu. Khi bạn đứng dậy, não có thể không nhận đủ oxy, gây ra cảm giác chóng mặt.

Thuốc: Một số loại thuốc, bao gồm thuốc điều trị huyết áp cao, thuốc lợi tiểu và thuốc chống trầm cảm, có thể ảnh hưởng đến khả năng điều chỉnh huyết áp của cơ thể, dẫn đến hạ huyết áp tư thế.

Vấn đề tim mạch: Các vấn đề về tim mạch, chẳng hạn như nhịp tim không đều hoặc suy tim, có thể làm giảm khả năng bơm máu hiệu quả khi bạn thay đổi tư thế.

Rối loạn thần kinh: Một số rối loạn thần kinh như bệnh Parkinson, tiểu đường và các bệnh thần kinh tự miễn dịch có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh tự chủ, làm giảm khả năng điều chỉnh huyết áp khi đứng dậy.

Tuổi tác: Người cao tuổi thường gặp vấn đề này do hệ thần kinh tự chủ hoạt động kém hiệu quả hơn và phản ứng chậm hơn khi cơ thể thay đổi tư thế.

Nếu bạn thường xuyên bị chóng mặt khi đứng dậy, đặc biệt nếu đi kèm với các triệu chứng như ngất xỉu, đau ngực hoặc khó thở, bạn nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị thích hợp. Việc điều chỉnh thói quen sinh hoạt, uống đủ nước, thay đổi tư thế từ từ và sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ có thể giúp giảm bớt tình trạng này.

Bà bầu cũng thường bị chóng mặt khi đứng dậy

Bị chóng mặt khi đứng dậy cần làm gì?

Nếu bạn thường xuyên bị chóng mặt khi đứng dậy, điều quan trọng là tìm cách kiểm tình trạng này để tránh ngã và gây chấn thương nặng. Dưới đây là một số biện pháp bạn có thể thực hiện ngay để giảm thiểu và kiểm soát triệu chứng này:

Thay đổi tư thế từ từ:

Khi chuyển từ tư thế nằm hoặc ngồi sang đứng, hãy thực hiện từ từ. Trước khi đứng lên, hãy ngồi ở mép giường hoặc ghế trong vài giây để cơ thể có thời gian điều chỉnh.

Uống đủ nước:

Đảm bảo uống đủ nước hàng ngày để duy trì thể tích máu và ngăn ngừa mất nước, đặc biệt trong thời tiết nóng hoặc khi bạn hoạt động nhiều.

Ăn nhẹ trước khi đứng dậy:

Nếu cảm giác chóng mặt xuất hiện thường xuyên vào buổi sáng, hãy thử ăn một bữa ăn nhẹ hoặc uống nước trước khi rời giường.

Mang vớ y khoa:

Mang vớ y khoa (compression stockings) có thể giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm hiện tượng máu dồn xuống chân khi đứng dậy.

Tăng lượng muối trong chế độ ăn:

Trong một số trường hợp, tăng lượng muối (dưới sự giám sát của bác sĩ) có thể giúp tăng huyết áp.

Đối tượng nào hay mắc phải?

Chóng mặt khi đứng dậy thường xảy ra ở một số nhóm đối tượng nhất định. Các đối tượng này có nguy cơ cao hơn so với những người bình thường do tác động của các yếu tố về sức khỏe, lối sống và tuổi tác. Những đối tượng sau cần thận trọng mỗi khi đứng dậy đó là:

• Người cao tuổi: Hệ thống điều chỉnh huyết áp của người cao tuổi thường kém nhạy hơn, khiến họ dễ bị hạ huyết áp tư thế khi thay đổi tư thế đột ngột.
• Người mắc bệnh mãn tính: Những người có bệnh lý nền như tiểu đường, bệnh Parkinson, bệnh tim mạch và suy giáp thường dễ bị hạ huyết áp tư thế.
• Người đang dùng thuốc: Một số loại thuốc như thuốc chống trầm cảm, thuốc điều trị huyết áp cao, thuốc lợi tiểu và thuốc giãn mạch có thể gây hạ huyết áp tư thế.
• Người bị mất nước: Những người không uống đủ nước hoặc mất nước do nôn mửa, tiêu chảy, hoặc ra mồ hôi nhiều.
• Người thiếu máu: Thiếu máu, hoặc số lượng hồng cầu thấp, làm giảm khả năng vận chuyển oxy trong máu, dẫn đến dễ bị chóng mặt khi đứng dậy.
• Phụ nữ mang thai: Thai kỳ có thể làm thay đổi lưu lượng máu và huyết áp, khiến phụ nữ mang thai dễ bị chóng mặt khi đứng dậy, đặc biệt trong tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba.
• Người mới phẫu thuật hoặc bị bệnh nặng: Sau phẫu thuật hoặc trong quá trình phục hồi từ bệnh nặng, cơ thể có thể yếu và huyết áp có thể không được điều chỉnh kịp thời khi thay đổi tư thế.
• Người có lối sống ít vận động: Những người ít vận động hoặc phải nằm lâu ngày (ví dụ, do bệnh tật) có hệ thống tuần hoàn máu kém hiệu quả hơn
• Người có bệnh lý thần kinh tự chủ: Các rối loạn ảnh hưởng đến hệ thần kinh tự chủ, chẳng hạn như bệnh lý thần kinh tự chủ (autonomic neuropathy)

Nếu bạn hoặc người thân thuộc một trong những nhóm đối tượng này và thường xuyên bị chóng mặt khi đứng dậy, nên tìm kiếm lời khuyên từ bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị thích hợp.

Người đang dùng thuốc cũng dễ bị chóng mặt trước khi đứng dậy

Chóng mặt khi đứng dậy, dù thường không nguy hiểm, nhưng có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống và gây ra những tình huống nguy hiểm nếu không được quản lý đúng cách. Sự chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe không chỉ giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn mà còn bảo vệ bạn khỏi những rủi ro tiềm ẩn trong cuộc sống hàng ngày.

Xem thêm:

• Bị chóng mặt nên uống gì? 10 Loại nước dừng choáng váng
• Sáng ngủ dậy bị chóng mặt nên làm gì? 10+ Việc làm hữu ích
• Đau đầu chóng mặt do thiếu chất gì? Cách khắc phục!