Rối loạn tiền đình: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Rối loạn tiền đình là bệnh lý ngày càng phổ biến với các biểu hiện liên quan đến thăng bằng như hoa mắt, chóng mặt, ù tai… Vậy nguyên nhân gây ra bệnh rối loạn tiền đình là gì? Dấu hiệu nhận biết? Cách điều trị? Để giải đáp tất cả những câu hỏi này, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây nhé!

1. Rối loạn tiền đình là gì?

Cơ thể con người có 2 cơ quan tiền đình phụ trách thăng bằng gồm:

• Tiền đình ngoại biên (ở tai): Cấu tạo bởi xoang nang, cầu nang và 3 ống bán khuyên giúp con người định vị được vị trí trong không gian. Sau khi nhận một tác động nào đó như đi đứng, chơi trò mạo hiểm… nó sẽ gửi các thông tin đến não để tạo cảm giác thăng bằng.
• Tiền đình trung ương (ở não bộ): Gồm dây thần kinh dẫn truyền, nhân thần kinh có tác dụng phân tích tín hiệu từ ống bán khuyên để kiểm soát thăng bằng và chuyển động của mắt.

Hai cơ quan này phối hợp với nhau giúp cân bằng cơ thể, duy trì trạng thái thăng bằng ở các tư thế khác nhau. Từ đó sự phối hợp các cử động như tay, chân, mắt… rất nhịp nhàng.

Rối loạn tiền đình là tình trạng tiền đình trung ương hay ngoại biên bị tổn thương gây ảnh hưởng tới khả năng thăng bằng của cơ thể. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên hiếm gặp hơn ở trẻ em và phổ biến ở người già. Bệnh rất dễ tái phát gây ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống và công việc.

2. Phân loại và dấu hiệu nhận biết bệnh rối loạn tiền đình?

Rối loạn tiền đình được phân thành 2 loại chính và mỗi loại có đặc điểm riêng như sau:

2.1. Rối loạn tiền đình ngoại biên

Rối loạn tiền đình ngoại biên chiếm tới 90 – 95% số bệnh nhân bị rối loạn tiền đình. Tùy thuộc vào nguyên nhân, mức độ của bệnh mà có các biểu hiện khác nhau:

Thể nhẹ: Người bệnh thường xuất hiện các cơn chóng mặt thoáng qua trong thời gian ngắn, thỉnh thoảng gặp cơn chóng mặt nặng và dài hơn. Nhiều người còn gặp một số dấu hiệu khác như cảm thấy khó chịu khi chuyển tư thế như từ nằm sang ngồi, từ ngồi sang đứng…

Thể nặng: Các triệu chứng của bệnh ở mức độ nặng và dễ nhận biết hơn.

• Chóng mặt thường xuyên xảy ra rất dữ dội, cảm thấy mọi thứ xung quanh quay cuồng, di chuyển liên tục, chòng chành như đi trên sóng biển. Kèm theo nôn nhiều và kéo dài.
• Rất khó chịu khi thay đổi tư thế, đứng ngồi không yên.
• Ù tai, suy giảm khả năng nghe, thậm chí mất thính lực một hoặc cả hai bên tai.
• Rung giật nhãn cầu.
• Giảm nhịp tim, vã mồ hôi, có thể bị mất thăng bằng dễ té ngã gây chấn thương.

2.2. Rối loạn tiền đình trung ương

Rối loạn tiền đình trung ương là loại ít phổ biến hơn. Nó có biểu hiện của sự tổn thương hệ thống thần kinh trung ương như:

• Giai đoạn nhẹ: Chóng mặt, nhất là khi thay đổi tư thế và mệt mỏi thường xuyên, dễ nhầm lẫn với tình trạng mất ngủ.
• Sau đó chóng mặt không mất đi mà kéo dài dai dẳng đi kèm theo triệu chứng của não, thần kinh và một số biểu hiện khác như nôn nhiều, tê bì chân tay, lác…
• Sợ ánh sáng, sợ tiếng động.
• Giai đoạn nặng, người bệnh thấy chóng mặt, mọi thứ xung quanh di chuyển.

Không phải mọi người đều xuất hiện tất cả dấu hiệu như trên, có những trường hợp các triệu chứng gần giống nhau không thể phân biệt được. Vì vậy, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để chẩn đoán 2 loại rối loạn tiền đình trên bằng kỹ thuật như CT-Scanner, siêu âm…

3. Nguyên nhân gây rối loạn tiền đình là gì?

Với mỗi loại rối loạn tiền đình thì nguyên nhân gây ra khác nhau như sau:

3.1. Nguyên nhân rối loạn tiền đình ngoại biên

• Sỏi tiền đình (thạch nhĩ lạc chỗ): Khoảng 70% rối loạn tiền đình ngoại biên gây ra bởi nguyên nhân này. Thông thường thạch nhĩ (tinh thể canxi carbonat otoconia) sẽ nằm trong cơ quan tiền đình ở tai tạo cảm giác có trọng lực. Tuy nhiên do một số nguyên nhân như quay đầu đột ngột, chấn thương đầu, thoái hóa tai trong… khiến thạch nhĩ rơi vào một hoặc nhiều ống bán khuyên gây chứng rối loạn tiền đình rất khó chịu.
• Viêm tai xương chũm: Đây là tình trạng nhiễm trùng tai lan sang xoang chũm dẫn đến các biểu hiện rối loạn tiền đình như đau tai, chóng mặt, ù tai, nghe kém…
• Bệnh Ménière: Đây là chứng rối loạn tai trong với đặc điểm là sự gia tăng lượng dịch bất thường ở tai do virus, dị ứng hay phản ứng tự miễn của cơ thể. Nó khiến người bệnh xuất hiện các triệu chứng rối loạn tiền đình như chóng mặt, ù tai, suy giảm thính lực…
• Viêm dây thần kinh tiền đình ngoại biên: Do ảnh hưởng tới dây thần kinh tiền đình là bộ phận truyền tải âm thanh đến não bộ nên người bệnh xuất hiện các cơn chóng mặt kèm theo choáng váng, buồn nôn, nôn…
• Tổn thương ở ống bán khuyên: Phần xương ở tai bị mài mòn lâu dẫn bị khuyết làm tổn thương ống bán khuyên cũng có thể là nguyên nhân gây rối loạn tiền đình.
• Sử dụng thuốc: Một số thuốc gây hại cho tai có thể gây tổn thương tiền đình như streptomycin, gentamycin, thuốc lợi tiểu, thuốc giảm đau…

☛ Tham khảo đầy đủ: Rối loạn tiền đình ngoại biên là gì?

3.2. Nguyên nhân rối loạn tiền đình trung ương

Nguyên nhân chính gây rối loạn tiền đình trung ương là tổn thương nhân tiền đình ở não hay đường liên hệ của dây tiền đình và tiểu não, thân não.

Ngoài ra, một số bệnh như migranie tiền đình và bệnh mạch máu não (chảy máu não, tắc mạch, xơ vữa động mạch…), thoái hóa cột sống cổ… làm tắc động mạch mang máu đến nuôi não cũng gây ra rối loạn tiền đình trung ương.

☛ Đọc thêm bài viết: Bệnh rối loạn tiền đình trung ương

4. Chẩn đoán rối loạn tiền đình như thế nào?

Do rối loạn tiền đình ảnh hưởng tới 2 cơ quan khác nhau nên khi tiến hành chẩn đoán bệnh thường sẽ có 2 bác sĩ nội thần kinh và tai mũi họng cùng tìm nguyên nhân chính xác. Một số biện pháp để chẩn đoán bệnh bao gồm:

Dựa vào triệu chứng lâm sàng như:

• Chóng mặt: Cảm giác mọi thứ xung quanh quay tròn, có thể kèm teo rối loạn thần kinh thực vật như buồn nôn, nôn, sợ ngã, vã mồ hôi…
• Mất thăng bằng: Giai đoạn đầu của hội chứng tiền đình ngoại biên thường ở mức độ nặng như choáng váng, không thể đi đứng được hoặc ở mức độ vừa được phát hiện bằng các nghiệm pháp khám như bước đi hình sao, dấu hiệu romberg…
• Rung giật nhãn cầu: Hai nhãn cầu vận động tự động, thường chuyển động có nhịp, đều đặn.

Thực hiện một số kỹ thuật:

• Siêu âm hệ mạch cảnh đốt sống.
• Chụp CT-Scanner sọ não.
• MRI sọ não (tuy nhiên MRI không hiệu quả trong chẩn đoán rối loạn tiền đình ngoại biên do không thể thấy thạch nhĩ di chuyển vào ống bán khuyên).

Các bài kiểm tra: Dix-Hallpike hoặc Roll Tests giúp phát hiện thạch nhĩ di chuyển sang hướng cụ thể nào trong khi tập nhờ các quan sát chuyển động của mắt.

Đo chức năng tiền đình bằng ảnh động nhãn đồ: Đây là phương pháp mới có sử dụng máy móc hiện đại để chẩn đoán bệnh.

5. Bệnh rối loạn tiền đình có nguy hiểm không?

Rối loạn tiền đình là bệnh lý rất phổ biến, nhiều người cho rằng nó là bệnh bình thường, không gây hại. Vì vậy mang tâm lý chủ quan, dẫn đến khi đi khám đã để lại những di chứng hết sức nặng nề như:

• Không thể đi lại, làm việc: Rất nhiều trường hợp gặp tình trạng chóng mặt, hoa mắt, choáng váng, buồn nôn. Triệu chứng ngày càng nặng khiến người bệnh không thể đứng vững để sinh hoạt và làm việc được.
• Thay đổi thính lực: Do ảnh hưởng trực tiếp đến các cơ quan tiền đình trong tai, nếu không được điều trị có thể gây suy giảm thính lực, thậm chí là mất hoàn toàn, không nghe thấy được.
• Dễ té ngã, đặc biệt là người già, người điều khiển phương tiện giao thông: Khi triệu chứng của bệnh rối loạn tiền đình xuất hiện đột ngột có thể khiến người bệnh mất thăng bằng, bị té ngã, nhất là ở người già có mật độ xương thấp nguy cơ cao gãy xương và người tham gia giao thông có thể gây ra tai nạn làm nguy hiểm cho chính mình và người xung quanh.
• Đột quỵ: Nếu tiền đình liên quan đến các tổn thương ở hệ mạch máu não thì người bệnh còn có nguy cơ bị tai biến để lại nhiều di chứng nặng nề.

6. Điều trị bệnh rối loạn tiền đình như thế nào?

Tuỳ thuộc vào nguyên nhân, loại rối loạn tiền đình mà các bác sĩ có phương pháp điều trị thích hợp.

• Nếu là rối loạn tiền đình trung ương thì người bệnh cần đến khoa nội thần kinh, các chuyên gia về thần kinh sẽ tìm hiểu não bộ có tổn thương hay rối loạn không rồi tiến hành điều trị.
• Nếu rối loạn tiền đình ngoại biên thì bệnh nhân được các bác sĩ tai-mũi-họng khắc phục các tổn thương ở tai.

Các phương pháp điều trị bao gồm:

6.1. Điều trị không dùng thuốc

Liệu pháp phục hồi tiền đình được chỉ định trong những trường hợp chóng mặt tăng lên khi di chuyển theo kiểu vòng tròn, nhất là thay đổi tư thế phần đầu. Phương pháp này thường được ưu tiên sử dụng trong giai đoạn mạn tính.

Người bệnh thực hiện một số bài tập như sau:

• Thở chậm: Mỗi nhịp thở từ 4 – 6 giây, nhún vai và nhẹ nhàng xoay tròn đầu vài vòng.
• Lắc: Thực hiện lắc đầu từ trái qua phải khoảng 10 lần trong 10 giây, thực hiện 2 đợt.
• Gật đầu: Gật đầu lên xuống khoảng 10 lần trong 10 giây, thực hiện 2 đợt. Có thể kết hợp với nhắm mắt để cảm nhận vị trí của cơ thể.
• Lắc, nhìn chằm chằm: Giơ 1 ngón tay trước mặt, lắc từ trái qua phải trong khi vẫn nhìn vào ngón tay, thực hiện 10 lần trong 10 giây, 2 đợt.

Một số bài tập rèn luyện não bộ, tăng tính nhạy bén của hệ thống tiền đình cũng được bác sĩ yêu cầu thực hiện để giúp phục hồi chức năng thính giác, cải thiện chức năng thăng bằng của cơ thể.

Đồng thời, người bệnh cần kết hợp với việc sử dụng máy trong nghiệm pháp tái định vị sỏi ở tai để di chuyển các thạch nhĩ về đúng vị trí mong muốn, không gây ra các triệu chứng rối loạn tiền đình.

6.2. Điều trị bằng thuốc

Thường áp dụng trong giai đoạn cấp tính để giảm triệu chứng rối loạn tiền đình như chóng mặt, buồn nôn… Các loại thuốc bao gồm:

– Thuốc ức chế tiền đình:

• Benzodiazepines như diazepam (valium), alprazolam, clonazepam, lorazepam…  là thuốc an thần, giảm lo lắng nhưng với liều lượng nhỏ có tác dụng ức chế tiền đình cực hiệu quả để kiểm soát cơn chóng mặt cấp tính. Thuốc có thể gây ra hội chứng cai thuốc nếu ngừng đột ngột.
• Thuốc kháng histamine như dimenhydrinate, meclizine, scopolamine, promethazine, cinnarizin… giúp làm giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng rối loạn tiền đình. Tác dụng phụ thường gặp như mờ mắt, khô miệng.

– Thuốc chống buồn nôn như acetyl leucin, prochlorperazine… để kiểm soát cơn nôn và buồn nôn. Thuốc gây ra một số tác dụng ngoài ý muốn như rối loạn trương lực cơ, an thần, nhanh đói…

– Thuốc điều trị nguyên nhân:

• Viêm dây thần kinh tiền đình: Thường dùng methylprednisolone, kết hợp với các thuốc kháng virus để điều trị chứng chóng mặt cấp tính kèm rung giật nhãn cầu. Tác dụng phụ có thể gặp của methylprednisolone như rối loạn giấc ngủ, thay đổi khẩu vị…
• Bệnh Ménière: Uống dyazide hoặc maxide (hydrochlorothiazide-triamterene) và betahistine để chấm dứt cơn chóng mặt, ù tai giúp bảo tồn thính lực. Tác dụng phụ có thể gặp như mờ mắt, nhịp tim nhanh, kích ứng mắt, teo cơ…
• Bệnh migraine tiền đình: Có thể dùng đơn độc hoặc kết hợp với nhiều loại thuốc khác nhau như thuốc chẹn β (propranolol, metoprolol), thuốc chẹn kênh canxi (verapamil), thuốc chống trầm cảm (amitriptyline, venlafaxin, fluoxetine)…

6.3. Phẫu thuật

Khi thuốc và các liệu pháp làm giảm chóng mặt không đem lại kết quả tốt, người bệnh được các bác sĩ chỉ định tiến hành phẫu thuật để phục hồi chức năng tai trong. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây rối loạn tiền đình mà các bác sĩ sẽ có phương pháp phẫu thuật phù hợp như cắt dây thần kinh tiền đình, cắt mê đạo, sửa lại dò tai trong… Tuy nhiên, phẫu thuật có thể gây di chứng điếc một bên tai.

☛ Tham khảo thêm: 7 Bài thuốc Đông y trị rối loạn tiền đình

7. Cách ngăn ngừa rối loạn tiền đình?

Ở những người bị rối loạn tiền đình nên chú ý những thông tin sau để hạn chế tối đa việc tái phát các triệu chứng của bệnh như:

• Thận trọng khi thay đổi tư thế sinh hoạt, không đứng lên ngồi xuống quá nhanh hay quay cổ một cách đột ngột.
• Tránh mệt mỏi, căng thẳng, ngồi máy tính quá lâu, đọc sách báo trong khi đi ô tô.
• Không sử dụng thuốc lá, hạn chế uống rượu bia.
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý, uống đủ nước, tránh ăn thực phẩm chứa nhiều muối hoặc đường.
• Hoạt động thể chất thường xuyên, nhất là các bài tập vận động vùng đầu, cổ, gáy để nâng cao chức năng thăng bằng.

8. Dưỡng Não Thái Minh – Giải pháp cho người bị rối loạn tiền đình

Bên cạnh việc thực hiện các liệu pháp phục hồi tiền đình và sử dụng thuốc, bạn có thể kết hợp thêm với các sản phẩm có nguồn gốc từ tự nhiên giúp hỗ trợ làm giảm các triệu chứng của bệnh rối loạn tiền đình. Trong số đó, nổi bật là Dưỡng Não Thái Minh được nhiều khách hàng tin dùng vì đạt được kết quả tốt.

Khảo sát tính hiệu quả sản phẩm thu được:

• 100% khách hàng cải thiện triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng khi thay đổi tư thế.
• 90,2% khách hàng cải thiện biểu hiện đau nhức đầu, đau nửa đầu.
• 74,5% người dùng giảm tình trạng mất ngủ và ghi nhận giấc ngủ sâu, dài hơn sau khi sử dụng.

So với các sản phẩm khác trên thị trường, Dưỡng Não Thái Minh có nhiều ưu điểm nổi bật như:

• Kết hợp 3 cơ chế trong 1 tác động toàn diện giúp: hoạt huyết dưỡng não, tăng cường chất dẫn truyền thần kinh, và làm sạch cục máu đông.
• Thành phần thảo dược an toàn, lành tính, có thể sử dụng lâu dài mà không gây tác dụng phụ.
• Được sản xuất từ nhà máy công nghệ cao Thái Minh Hitech đạt chuẩn GMP và có phòng kiểm nghiệm chuẩn ISO quốc tế.
• Là sản phẩm của công ty Dược Thái Minh với nhiều sản phẩm số 1 trên thị trường.

Như vậy, Dưỡng Não Thái Minh thích hợp dùng cho người bị rối loạn tiền đình với các biểu hiện như chóng mặt, đau đầu, choáng váng, mất thăng bằng khi thay đổi tư thế…