Thiếu oxy lên não là do đâu? Các cách tăng oxy lên não bộ

Thiếu oxy lên não là một vấn đề về sức khoẻ nghiêm trọng do não bộ cần lượng oxy liên tục để thực hiện các chức năng bình thường. Vậy nguyên nhân gây ra tình trạng này là gì? Có những cách nào giúp tăng oxy lên não bộ? Để giải đáp câu hỏi này, chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

1. Thiếu oxy lên não là gì?

Não bộ sử dụng khoảng 20% tổng lượng oxy của toàn cơ thể và nó cần được cung cấp một cách liên tục. Có oxy não bộ mới gửi được tín hiệu thần kinh và thông tin đi khắp cơ thể.

Thiếu oxy lên não là hiện tượng không có đủ oxy lên não bộ. Tình trạng này ở nhiều mức độ khác nhau, nghiêm trọng có thể giết chết các tế bào não, dẫn đến tổn thương não, thậm chí là tử vong.

2. Triệu chứng của tình trạng thiếu oxy lên não

Các triệu chứng thiếu oxy lên não có thể nhẹ hoặc nặng tùy thuộc vào mức độ và thời gian thiếu oxy.

2.1. Thiếu oxy lên não cấp tính

– Khi oxy lên não giảm, cơ thể bù trừ bằng cách chuyển hướng máu lên não, tăng lưu lượng máu não. Cơ thể có thể tăng gấp đôi lượng máu để bổ sung đủ oxy cho não bộ. Nếu lượng máu đủ để cung cấp oxy thực hiện các hoạt động bình thường thì sẽ không có triệu chứng.

– Khi lượng máu không đủ, cơ thể tự động thở gấp, nhịp tim tăng lên để bù oxy. Nếu thiếu nhiều, người bệnh bắt đầu xuất hiện rối loạn nhận thức, giảm khả năng kiểm soát vận động.

Trong vòng 10 phút, não bộ không được cung cấp oxy có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng như:

• Hôn mê: cơ thể rơi vào trạng thái sâu của vô thức.
• Co giật: cơ thể không kiểm soát được các chuyển động, cảm giác và hành vi.
• Chết não: không đo lường được các tín hiệu trong não bộ.

Những tình trạng này đều rất nguy hiểm.

2.2. Thiếu oxy lên não mãn tính

Khi lưu lượng lên máu giảm nhẹ và thường xuyên gây thiếu oxy lên não, người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng mãn tính, bao gồm:

• Đau đầu: thường thấy khi giảm lưu lượng máu lên não khiến não bộ thiếu oxy. Cơn đau thường khu trú tại vị trí thiếu máu, đôi khi lan khắp cả đầu.
• Khó thở: khi gắng sức để cung cấp đủ oxy cho các mô.
• Hoa mắt, chóng mặt: cảm giác chóng mặt, choáng váng, như muốn ngã.
• Mất ngủ: người bệnh bị rối loạn giấc ngủ, khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu giấc, thường tỉnh dậy giữa đêm…
• Suy giảm trí nhớ: hay quên những sự việc diễn ra gần đây, hỏi đi hỏi lại một câu hỏi…
• Tê bì chân tay: người bệnh cảm giác tê bì chân tay, râm ran như có kiến bò…
• Giảm khả năng phối hợp vận động.

3. Nguyên nhân thiếu oxy lên não

Máu chứa oxy và chất dinh dưỡng theo các mạch máu đưa lên não. Từ đây xác định có 2 nguyên nhân chính gây ra tình trạng thiếu oxy trong máu, bao gồm:

• Lượng máu cung cấp lên não thấp.
• Lượng máu cung cấp đủ nhưng hàm lượng oxy trong máu thấp.

3.1. Do lượng máu cung cấp lên não thấp

– Do thói quen không tốt:

• Căng thẳng, lo lắng thường xuyên: là một trong những nguyên nhân gây thiếu oxy não. Bởi tình trạng này gây co thắt động mạch, giảm lưu lượng máu lên não.
• Hút thuốc lá: trong thuốc lá chứa nicotin có tác dụng vận mạch, thu hẹp lòng mạch chứa máu. Ngoài ra, nó còn thay đổi chức năng hàng rào máu não và phá vỡ chức năng tế bào nội mô.
• Lười vận động: ngồi một chỗ làm việc quá lâu, lười vận động… làm khí huyết kém lưu thông, giảm cung cấp oxy cho não bộ.

– Bệnh xơ vữa mạch máu: xơ vữa động mạch là nguyên nhân hàng đầu khiến mạch máu não bị thu hẹp. Các chất béo như lipid lắng động tại thành mạch dần dần tích tụ chiếm diện tích trong lòng mạch. Điều này làm giảm lưu lượng máu lên não, khiến thiếu oxy lên não.

– Thoái hóa đốt sống cổ: thoái hóa đốt sống cổ làm các mấu gai hai bên đốt sống chèn ép vào động mạch cổ, khiến lượng máu lên não bị giảm cũng dẫn đến giảm lượng oxy lên não bộ.

– Các bệnh tim mạch: Các bệnh tim mạch như suy tim, đau thắt ngực… có nguy cơ hình thành cục máu đông. Khi chúng theo các động mạch lớn lên não bộ có nguy cơ làm tắc các mạch máu nhỏ hơn trong não bộ khiến giảm lưu lượng máu, thiếu oxy lên não.

– Rối loạn đông máu: Đây cũng là nguyên nhân gây thiếu oxy lên não. Bởi người bị rối loạn đông máu dễ dàng hình thành cục máu đông hơn người bình thường.

– Nguyên nhân khác: Ngoài những lý do phổ biến trên, một số nguyên nhân khác như hạ huyết áp đột ngột, dị dạng mạch máu bẩm sinh… cũng có thể khiến não bộ bị thiếu oxy.

3.2. Do hàm lượng oxy trong máu thấp

– Bệnh hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính: những bệnh này làm đường thở bị thu hẹp đáng kể, khiến không khí khó đi vào phổi. Vì vậy, phế nang không đủ oxy đưa vào máu khiến hàm lượng oxy trong máu thấp gây thiếu oxy lên não.

– Ngộ độc carbon monoxide: khí CO rất độc, nó có khả năng gắn vào hemoglobin làm giảm khả năng vận chuyển oxy gây thiếu oxy cho các tế bào não.

– Nguyên nhân khác: Một số lý do khác cũng khiến giảm lượng oxy trong máu như đuối nước, nghẹt thở, hít phải khói…

4. Thiếu oxy ảnh hưởng như thế nào tới não bộ?

Thiếu oxy lên não có nguy hiểm không? Tuỳ thuộc vào lượng oxy bị thiếu, thời gian mà mức độ tổn thương tới não bộ khác nhau.

– Thiếu máu não ở mức nhẹ: làm gián đoạn việc sử dụng glucose trong não, rối loạn tổng hợp protein, các triệu chứng thường ở mức độ nhẹ.

– Thiếu máu não mức trung bình: ảnh hưởng tới hoạt động của các tế bào thần kinh, các triệu chứng thể xuất hiện đột ngột và nặng hơn.

– Thiếu máu não mức nặng:

Trường hợp này có thể xuất hiện các tổn thương tế bào thần kinh, dẫn đến chết, hoạt tử gây đột quỵ, nhũn não, nhồi máu não… Ngoài ra, ngay cả khi đã hồi phục, sau tình trạng thiếu oxy não có thể gặp các vấn đề lâu dài như:

• Trong quá trình hồi phục xuất hiện những bất thường về tâm lý khiến tính cách thay đổi.
• Suy giảm nhận thức hoặc mất trí nhớ.
• Khó nói và nuốt.
• Giảm khả năng phán đoán hoặc mất khả năng tập trung.
• Gặp vấn đề về thăng bằng, phối hợp các động tác.

Thiếu oxy nghiêm trọng có thể gây ra các vấn đề đe dọa tính mạng, bao gồm hôn mê và co giật. Sau 10 phút không có oxy, não sẽ chết và không hoạt động.

5. Cách tăng lượng oxy lên não bộ

Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ thiếu oxy lên não mà có các biện pháp thích hợp. Chú ý trong nhiều trường hợp như thiếu oxy do nghẹt thở, đuối nước… là tình huống cần cấp cứu khẩn cấp nên sơ cứu và đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Dưới đây là một số phương pháp giúp tăng cường oxy lên não bộ như sau:

5.1. Xây dựng chế độ ăn uống khoa học

– Thiếu oxy lên não nên ăn gì? Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng giúp cơ thể khỏe mạnh giúp tăng lưu lượng máu lên não.

– Bổ sung thêm các thực phẩm chứa nhiều nguyên tố tạo máu như sắt, vitamin b12, folat… có trong gan lợn, gan bò, rau bina, các loại đậu…

– Hạn chế thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ như đồ ăn chiên rán, mỡ động vật…

5.2. Xây dựng chế độ sinh hoạt lành mạnh

– Thiếu oxy lên não nên làm gì? Chắc chắn không thể bỏ qua việc tập thể dục thường xuyên để tăng cường lưu thông máu lên não, cải thiện chức năng não bộ.

– Giảm thiểu căng thẳng, lo lắng, tránh co thắt mạch máu.

– Nghỉ ngơi 5 phút mỗi khi làm việc 30 phút, đứng lên đi lại và vận động tay chân để tăng cường tuần hoàn máu não, cải thiện oxy lên não bộ.

– Luyện thở sâu giúp tăng lượng máu lên não.

5.3. Sử dụng thảo dược tăng cường tuần hoàn não

Một số thảo dược tự nhiên từ lâu đã được người dân sử dụng để cải thiện lượng oxy lên não bộ như:

– Trà hay các món ăn từ cây đinh lăng: đinh lăng có tác dụng bồi bổ khí huyết, đả thông huyết mạch, giải tỏa căng thẳng, tốt cho người bị thiếu oxy lên não. Bạn có thể sử dụng trà đinh lăng hay các món ăn từ lá cây này như trứng chiên lá đinh lăng, cá om đinh lăng… đều rất hữu ích.

– Trà bạch quả: đây là loại thảo dược được sử dụng phổ biến trong các sản phẩm giúp tăng lưu lượng máu lên não, cải thiện oxy lên não bộ. Bạn có thể uống trà từ gói nguyên liệu sẵn hoặc pha trà bằng lá thảo dược tươi, khô, cao đinh lăng đều được.

5.4. Xoa bóp, bấm huyệt

Bạn có thể xoa bóp đầu như phần trán, trải đầu từ trán ra sau gáy, xoa bóp gáy… để lưu thông mạch máu, cải thiện tình trạng thiếu oxy não

Một số huyệt như nội quan, thần môn, thái xung, tâm âm giao… khi tác động đến có tác dụng đả thông kinh mạch, cải thiện các triệu chứng của thiếu oxy lên não như mất ngủ, suy giảm trí nhớ, căng thẳng thần kinh…

5.5. Thuốc điều trị thiếu oxy lên não

Thiếu oxy lên não uống thuốc gì? Một số loại thuốc tăng oxy lên não được sử dụng phổ biến bao gồm:

– Uống thuốc bổ chứa khoáng chất (sắt), vitamin B, C… để tăng cường sản xuất tạo máu, nuôi dưỡng cơ thể.

– Thuốc tăng cường xung động thần kinh như vitamin nhóm B (vitamin B1, B6, B12).

– Thuốc ngăn ngừa hình thành cục máu đông như aspirin, heparin…

– Các thuốc, viên uống chữa hay hỗ trợ điều trị thiếu oxy não như:

• Cinnarizine: là thuốc chẹn canxi chọn lọc giúp giảm hoạt tính của các chất gây co mạch, làm tăng cường lưu lượng máu lên não. Đồng thời giúp giảm một phần đáng kể các động mạch bị chèn ép, hẹp, giúp cải thiện triệu chứng của bệnh thiếu oxy lên não:
• Vinpocetin: là thuốc tăng cường oxy ở não nhờ tăng bơm máu lên não, cải thiện lưu lượng mạch máu trong não bộ. Đồng thời nó còn kích thích các quá trình chuyển hóa trong não.
• Viên uống từ chiết xuất Ginkgo biloba: thảo dược này giúp cải thiện tính lưu biến của máu, tăng cường tuần hoàn máu lên não.
• Piracetam: là thuốc điều trị thiếu oxy não bằng cách tác động đến hệ thần kinh trung ương, giúp tế bào não tăng sức chịu đựng khi bị thiếu oxy và chất dinh dưỡng.
• Cerebrolysin: là thuốc dinh dưỡng thần kinh, giúp bảo vệ các tế bào thần kinh và tăng cường sự dẫn truyền của máu lên não giúp điều trị thiếu oxy não. Ngoài ra, nó còn cải thiện di chứng của đột quỵ do thiếu máu lên não.
• Viên uống bổ não Dưỡng Não Thái Minh: viên uống này là sự kết hợp hoàn hảo của 4 thành phần chính là cao Bạch quả, cao Đinh lăng, cao Thạch tùng và enzyme Nattokinase đem đến tác dụng cải thiện tuần hoàn máu não, tăng cường chất dẫn truyền thần kinh, hiệu quả trong hỗ trợ điều trị thiếu oxy lên não do giảm lưu lượng máu lên não.

5.6. Phẫu thuật

Trong nhiều trường hợp hẹp động mạch trên 70%, dị dạng mạch máu… làm giảm oxy lên não bộ nghiêm trọng, người bệnh cần tiến hành phẫu thuật để khắc phục.

Tài liệu tham khảo

• https://www.healthline.com/health/cerebral-hypoxia
• https://medlineplus.gov/ency/article/001435.htm

Chia sẻ24